Web 3 - Kỉ nguyên mới của Internet!

Chắc hẳn bạn đã từng nhìn thấy cụm từ “Web 3” đâu đó khi lướt các trang mạng xã hội? Hoặc không thì có lẽ trong tương lai bạn sẽ còn gặp từ này khá nhiều đấy. Sau đây chúng ta sẽ tìm hiểu các thông tin sơ lược về Web 3, những gì mà mọi người đang hình dung về nó và một số nhận định của các chuyên gia về Web 3. Trong bài viết cũng sẽ đề cập đến Blockchain và tiền ảo.

1. Web 1 và Web 2 là gì?

Trước khi chúng ta tìm hiểu Web 3 là gì, đầu tiên hãy xác định Web 1 và Web 2 trước. Cả 3 khái niệm Web 1, Web 2 và Web 3 đều đang mô tả một kỷ nguyên của Internet. Web 1 - kỉ nguyên đầu tiên với World Wide Web, được ra mắt vào năm 1991. Web 1 là những website chỉ-đọc, thường được tạo từ những trang web tĩnh nơi những doanh nghiệp hay tổ chức hiển thị các thông tin của họ mà người dùng đơn giản chỉ là đọc hơn là tương tác. Kỷ nguyên hiện tại của Web - Web 2, ra đời vào những năm 2000. Đây là lúc những nội dung sáng tạo bởi người dùng phát triển như các bài blog, bình luận, hình ảnh, video được đăng tải,… và những tương tác với các trang web bùng nổ kể từ ấy. Các trang mạng xã hội như Facebook, Twitter,… được thành lập và dần trở thành một phần không thể thiếu của cuộc sống chúng ta. Đây là lí do vì sao Web 2 được gọi là Read-Wrtie Web (đọc và ghi)

Ngoài ra đặc điểm chính của Web 2 chính là sự tập trung hóa, đây cũng là điều mà các nhà khởi xướng Web 3 phản đối kịch liệt. Sự phát triển của phương tiện truyền thông và công cụ tìm kiếm cũng đồng thời là  sự độc quyền của các công ty Internet ngày càng tăng cao. Loại hình kinh tế mới này, với các quảng cáo được nhắm vào những mục tiêu cố định và việc sử dụng các dữ liệu riêng tư của người dùng không minh bạch đã khiến rất nhiều người cảm thấy không thoải mái với sự ràng buộc của họ với Internet. Đặc biệt là khi các nội dung được tạo ra trên những trang web này có xu hướng thuộc quyền sở hữu của chính các công ty sở hữu các trang web đó hơn là người sáng tạo ra chúng. Tuy nhiên, thật khó để tìm ra được một giải pháp thay thế khi cuộc sống của con người đã trở nên quá phụ thuộc vào những trang mạng xã hội này. 

Và đây là lúc Web 3 xuất hiện (trên giả thuyết)

​

2. Định nghĩa về Web 3 và cách vận hành

Một đặc điểm chính khiến Web 3 khác biệt giữa Web 1 và Web 2 là nó chưa thực sự xảy ra. Trong khi Web 1 và Web 2 đều là những nền tảng có thật thì Web 3 chỉ là một giả thuyết mà Internet có thể sẽ phát triển trở thành. Như vậy, có thể nói Web 3 đang là một ý tưởng khá mơ hồ và tính khả thi của nó thì chưa được xác định rõ ràng mấy. 

Web 3 nhằm vào việc tạo ra một Internet hoàn toàn dựa vào công nghệ Blockchain, hoàn toàn thoát khỏi sự ảnh hưởng của các công ty lớn. Về cơ bản, những nội dung được sáng tạo trên mạng sẽ thuộc quyền sở hữu của người tạo ra nó (read-write-own web). Những  người khởi xướng Web 3 tin rằng nó - sẽ “Dân chủ hóa” Web, giúp tạo ra các dịch vụ, sản phẩm trực tuyến, các loại hình công ty và nền kinh tế hoàn toàn mới giúp tất cả mọi người có thể kiểm soát được các luồng thông tin và kiếm được tiền chứ không chỉ riêng những người đứng đầu các tập đoàn lớn. Các ví tiền điện tử sẽ được mã hõa sẽ đảm bảo quyền riêng tư, đồng thời các nội dung trên Web 3 sẽ riêng tư tuyệt đối và rõ ràng, vì vậy bạn sẽ không phải lo lắng về vấn đề kiểm duyệt nữa. 

Đọc đến đây có lẽ bạn cảm thấy Web 3 cũng khá thú vị đấy phải không? Nhưng nó thật sự hoạt động thế nào? Cùng đọc tiếp nhé!

Trong thế giới Internet kết hợp với Blockchain, những người khởi xướng tuyên bố không hề có sự xuất hiện của kiểm duyệt. Tất cả mọi người đều có thể tham gia. Nhưng, bằng cách nào? Cơ bản, blockchain sẽ đảm nhiệm vai trò giống như một cuốn sổ cái ghi lại các giao dịch bằng cách thêm các khối vào chuỗi, thể hiện thông qua các thuật toán đồng thuận như PoW (Proof Of Work) và PoS (Proof of Stake). Không ai chịu trách nhiệm về cuốn sổ này và cũng không ai có quyền. Các khối này tồn tại vĩnh viễn và không thể xóa. Ví dụ: PoW là các blockchain tiền điện tử như Bitcoin đang hoạt động hiện nay. Khi có một giao dịch được thực hiện, một nhóm các thợ đào sẽ thêm giao dịch vào “cuốn sổ” bằng cách thực hiện một phép tính phức tạp và thêm khối này vào chuỗi. Trong quá trình này họ sẽ nhận thêm được 1 bitcoin mới. PoS (Proof of Stake) là một thuật toan giúp việc thêm khối trở nên dễ dàng hơn. Thay vì phải giải một phương trình phức tạp thì chỉ những người sở hữu cổ phần trong chuỗi mới cần xác minh khối mới. 

Khó có thể tưởng tượng được chính xác cách Web 3 sẽ hoạt động như thế nào ngoài việc khai thác điện tử, tuy nhiên thời gian gần đây cũng đã xuất hiện một vài vài trường hợp sử dung công nghệ blockchain chẳng hạn như NFTs. NFT là một loại tài chứng kỹ thuật số hoặc bằng chứng về quyền sở hữu của bất kỳ thứ gì đến từ nghệ thuật số đương đại, video từ những khoảnh khắc mang tính biểu tượng. Bản thân của các nội dung không được lưu trữ trên Blockchain mà là một liên kết đến máy chủ nơi nó được lưu trữ. Ngoài ra còn có các trò chơi dựa trên blockchain cho phép người dùng có thể nhận crypto, dịch vụ streaming,...

​

3. Những nhận định phản đối Web 3

Trong khi những người khởi xướng, ủng hộ Web 3 tin tưởng tuyệt đối về tiềm năng phát triển của giả thuyết này.  Tuy nhiên vẫn còn nhiều người nghi ngờ về sự áp dụng thực tế của công nghệ Blockchain liên quan đến tất cả mọi thứ chúng ta đang sử dụng trên Internet. Một số nhận định phản đối bao gồm:

Sự độc quyền vốn dĩ đã hiện hữu 

Bất chấp sự chê bai của những người ủng hộ Web 3 dành cho các ông lớn ở Wall Street, nhưng có thể nói Web 3 giống như một phần mở rộng của hệ thống tư bản hiện tại, giúp những người đã giàu còn trở nên giàu thêm. Sau tất cả thì 0,01% của những người nắm giữ bitcoin đang giữ hơn 27% tiền ảo. Không chỉ thế, để có thể tham gia, chúng ta cần phải có tiền để mua những thiết bị hỗ trợ cho việc khai thác, tiền ảo cũng như kiến thức để thật sự hiểu vấn đề. Điều đó còn chưa nói đến việc thị trường đầy rẫy đầu cơ. Nhiều chuyên gia cho rằng tiền ảo và NFT không hề có giá trị nội tại, các tên đầu cơ chỉ đang mua để tạo được uy tín và hi vọng giá trị của chúng sẽ tăng cao và bán lại với giá hời cho những kẻ đến sau. 

Tác động đến môi trường 

Blockchain đòi hỏi tiêu thụ một lượng lớn năng lượng, đặc biệt là những mô hình PoS cực kỳ tốn kém. Không ngạc nhiên mấy khi hàng trăm hàng triệu chiếc máy tính phải hoạt động để thực hiện giải quyết một phương trình. Theo Tiến sĩ Pete Howsen, một giảng viên cao cấp tại Đại học Northumbria, Ethereum cho biết đồng tiền ảo của NFT hiện nay tiêu tốn năng lượng còn nhiều hơn cả Hà Lan hằng năm. 

Thiếu bảo mật 

Trong khi nhiều người đang tung hô tính ẩn danh của Blockchain, nhưng thật ra đó chỉ là giả danh chứ không hẳn là ẩn danh. Mặc dù bạn sử dụng giả danh nhưng mọi giao dịch bạn thực hiện sẽ công khai một cách vĩnh viễn và có thể bị theo dõi. Nếu như mọi người biết được danh tính thực của bạn, thì tất cả những gì bạn làm đều sẽ bị phơi bày. Tuy nhiên, dạo gần đây bắt đầu có sự xuất hiện của các đồng tiền ẩn danh, điều này khiến các chuyên gia lo lắng khả năng kẻ xấu sử dụng chúng cho những hoạt động bất hợp pháp. 

Đầy rẫy lừa đảo và trộm cắp 

Trộm cắp danh tính trực tuyến và lừa đảo phi kỹ thuật trở nên phổ biến trong thế giới tiền ảo. Vào năm 2021, gần 3,2 tỷ đô la đã bị đánh cắp trực tiếp từ các ví tiền điện tử, tăng gấp 5 lần so với số liệu năm 2020. Các vụ lừa đảo liên quan đến giả mạo, lừa tình hay đầu tư cũng rất phổ biến. Các cơ quan quản lý IRS cũng tỏ vẻ quan ngại về khả năng trốn thuế và rửa tiền xảy ra ở thị trường NFT. 

4. Kết luận

Hiện tại, khó có thể nói về khả năng của Web 3 trong tương lai. Có rất nhiều vấn đề cần phải xử lý trước khi Web 3 có thể thật sự được biết đến rộng rãi. Một trong những nguyên nhân chính là vấn đề tiêu tốn quá nhiều năng lượng. Đồng thời sự rớt giá của thị trường tiền ảo gần đây và sự giảm thiểu nhân lực diễn ra rộng rãi trên khắp các sàn giao dịch điện tử khiến Web 3 trở nên không mấy khả thi trong tương lai gần. Cách mọi người hình dung về Web 3 có thể không phải giải pháp chính thức cho tình trạng hiện nay của Internet, nhưng những lo ngại về sự tập trung và độc quyền của lĩnh vực trực tuyến là chính đáng. Chỉ có thời gian mới là nắm được câu trả lời cho việc Web 3 sẽ như thế nào… 

Thiết kế web Giai Điệu đã giúp bạn hiểu hơn định nghĩa web 3.0 là gì, cách thức vận hành của web 3 cũng như những nhận định khác nhau của thế hệ web này. Hi vọng các bạn sẽ thu được nhiều thông tin hữu ích và hẹn gặp lại các bạn trong những bài chia sẻ kiến thức tiếp theo trong blog của Giai Điệu.